Vergi Kaçakçılığını İfşa Ederek Siz de Değişime Katkıda Bulunabilirsiniz
İhbar Konularında Aranacak Hususlar Vergi ihbarının somut olaylara ve delillere dayanması, ihbarın vergi incelemesi sonunda bulunan matrah farkları ile bağlantısının olması gerekmektedir. Verginin hangi şekilde kaçırıldığının belirtilmemesi, somut olaylara dayanılmaması ve delil gösterilmemesi hallerinde sadece herhangi bir mükellef hakkında vergi kaçakçılığı yaptığı yönünde ihbarda bulunulması durumunda ihbar ikramiyesi ödemesi yapılmaz. Ancak ihbarcı somut bir bilgi veya delil ibraz etmemiş olsa bile sözlü olarak verdiği bilgilere dayanılarak yapılan incelemede matrah farkı tespit edilirse ikramiye almaya hak kazanacağı da unutulmamalıdır. Bir muhbire ihbar ikramiyesinin ödenebilmesi için; 1. İsimsiz ihbarda vergi incelemesi bitmeden ihbarcının ortaya çıkmalıdır. Aksi takdirde, inceleme bittikten sonra ihbara sahip çıkılması halinde ihbarcı doğru kişi olsa bile ihbar ikramiyesine hak kazanamayabilir. 2. Vergi incelemesine başlanmadan veya inceleme sırasında gerekli görüldüğü durumlarda ihbarı yapan şahsın inceleme elemanı ile temasa geçmesi ve istenilen bilgileri vermesi gerekeceğinden ihbarcı kendini gizlememelidir 3. İncelemenin herhangi bir safhasında ihbarından vazgeçtiğini bildiren ihbarcıya ikramiye ödenmeyecektir, bu nedenle ihbarcı inceleme bitmeden ihbarından vazgeçmemelidir. 4. İhbarcının vergi kaçırmaya dahil olup olmamasının önemi bulunmamaktadır. Bir mükellefin vergi kaçırdığını bilen ve delilleriyle bu kaçakçılığı haber veren muhbirin bu mükellefin ortaklarından veya çalışanlarından ya da kan veya hısımlık bağı ile bağlı olduğu birinin olması ikramiye ödenmesine engel değildir. 5. Birden fazla ihbarcı olursa ihbar konuları ile matrah farkları arasında bağlantı olup olmadığı araştırılmalıdır. İhbarlar bağlantılı ise ikramiye, ihbarı ilk yapan kişiye verilir. Birden çok ihbar üzerine bir vergi mükellefi hakkında inceleme başlatıldığında inceleme sonucunda bulunan matrah farkı ile muhbirlerin ihbar konuları arasında öncelikle bağlantı olup olmadığı araştırılacaktır. Aynı konuda ve aynı mükellef hakkında birden çok ihbar varsa sözlü yapılarak tutanağa bağlanan ihbarların veya dilekçelerin resmi kayıtlara geçiş tarihi dikkate alınarak önce ihbarda bulunan muhbire ikramiye ödenmesi gerekecektir. İhbar İkramiyesi Alamayacak Olanlar 1905 sayılı Kanunun 6’ncı maddesinin son fıkrası Vergi Usul Kanununun 5. maddesi dikkate alınarak değerlendirildiğinde: ∙ Vergi incelemeleri ve muameleleri ile uğraşan memurlar, ∙ Vergi kanunlarına göre oluşturulan komisyonlara katılanlar, ∙ Danıştay, bölge idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinde görevli olanlar, ∙ Vergi işlerinde görev yapan bilirkişiler, tarafından yapılan vergi ihbarı sonucu doğacak matrah farkı için ihbar ikramiyesi ödenmeyecektir. ∙ Yazılı Dilekçeler ile Yapılan İhbarlar Yazılı dilekçeler ile yapılan vergi ihbarları için ihbar dilekçelerinde, kaçırılan vergi veya olayın somut delilleriyle ortaya konulması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse, ihbar edilen firma sahte fatura kullanmışsa, sahte faturaların kimden alındığı ve hangi işlerin yaptırılmış ya da malların alınmış gibi gösterildiği belirtilmelidir. 1. Belli bir konuyu ihtiva etmeyen kişi, kurum veya olaylarla doğrudan bağlantı kurulmaksızın genel nitelikli ifadeler taşıyan ya da yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili olan, 2. İhbarı yapan kişilerle bağlantı kurulmasına yarayacak adı, soyadı, imzası iş veya ikamet gibi bilgileri taşımayan, 3. Yukarıdaki şartları taşımakla birlikte inandırıcı olmayan, olayla ilgili yeterli bilgi veya belge eklenmeyen ihbar dilekçeleri, yetkili makamlar tarafından incelemeye alınmayacaktır. İhbar İkramiyesinin Hesaplanması ve Ödenmesi İhbar ikramiyesi ödenebilmesi için, vergi inceleme raporunu düzenleyen inceleme elemanının ayrıca ihbar ikramiyesi raporu düzenlemesi gerekir. İhbar ikramiyesinin hesaplanmasında ve ödenmesinde şu hususlara dikkat edilmesi gerekir: ∙ Bir ihbar dilekçesinin veya tutanağının varlığı ve muhbirin yazılı olarak ikramiye ödenmesini talep etmesi gerekir. ∙ Düzenlenen vergi inceleme raporunda bir matrah farkının çıkması ve bu farkın ihbar konusu ile bağlantılı olması gerekir, mükellefler tarafından tarhiyat öncesi uzlaşma talep edilmiş ise bu talep üzerine uzlaşılan vergi ve buna bağlı cezalar dikkate alınır. ∙ İhbar ikramiyesinin 1/3’ü verginin kesin tahakkukunda, geri kalan 2/3’lük kısmı ise tahsilinden sonra ödenir. Burada önemli olan matrah farkı dolayısıyla tarh edilen vergi ve cezaların ödenecek aşamaya gelmesidir. Başka bir ifadeyle, mükellef tarafından ilgili tarhiyata dava açılmış ise yargı yolunun tüketilmiş olması, uzlaşma talep edilmiş ise uzlaşmaya varılmış ve uzlaşma tutanağının imzalanmış olması veya indirim talep edilmiş ise bu talebe göre tahakkukunun verilmiş olması gerekmektedir. Vergi incelemesi raporuna istinaden tarh edilmesi gereken vergiler ile bunlara bağlı kesilecek cezalar açısından muhbirin bu matrah farkına katkı oranının belirtildiği ihbar ikramiyesi raporuna göre hesaplanan ikramiye tutarının 1/3’ü vergilerin kesin tahakkuku verildikten sonra; geri kalan 2/3 ‘ü ise verginin tahsilatından sonra ödenir. Muhbir tarafından yalnızca bir gerçek veya tüzel kişi ihbar edilmiş ise sadece o gerçek veya tüzel kişi için inceleme elemanı tarafından düzenlenen vergi inceleme raporuna göre hesap çizelgesi düzenlenecektir. Ancak birden fazla gerçek veya tüzel kişi aynı zamanda ihbar edilmişse, her bir gerçek veya tüzel kişinin incelenmesi sonucunda inceleme elemanı tarafından düzenlenen her bir vergi inceleme raporu için ayrı ayrı hesap çizelgesi düzenlenecektir. Gelir İdaresi Başkanlığına gönderilen ihbar ikramiyesi raporu, muhbirin ihbar ikramiyesi talebini içerir dilekçe aslı ile İhbar Sonucu Tespiti ve İkramiye Hesap Çizelgesi ve eki belgeleri sonucu gelen ödenek üzerine, ihbarcıya, ihbar edilen mükelleflerin bağlı oldukları Defterdarlıklar veya Vergi Dairesi Başkanlıkları tarafından ihbar ikramiyesi ödenecektir. Vergi İhbarı Konularında Aranacak Şartlar Vergi ihbarı, vergi kaçakçılığını engellemeye yardımcı olan bir mekanizmadır. Ancak, bu ihbarların belirli şartlara ve somut olaylara dayanması gereklidir. İhbarcının vergi kaçakçılığını bildirmesi ve ihbar ikramiyesi alabilmesi için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekir: 1. Somut Olaylar ve Deliller: İhbar, somut olaylara ve delillere dayanmalıdır. İhbarın vergi incelemesi sonucunda bulunan matrah farkları ile bağlantılı olması önemlidir. Yani verginin nasıl kaçırıldığı ve neleri içerdiği gibi ayrıntılar belirtilmelidir. 2. Delil Sunma Zorunluluğu: Vergi kaçakçılığına ilişkin somut bir ihbarın, ihbarcı tarafından bilgi veya delil sunulmadan yapılması, sadece bir mükellefin vergi kaçakçılığı hakkında genel bir ihbar yapıldığında ikramiye ödenmez. Ancak, ihbarcı bilgi veya delil sunmasa bile sözlü olarak verdiği bilgilere dayanarak yapılan incelemede matrah farkı tespit edilirse ikramiye almaya hak kazanabilir. 3. İletişim ve Gizlilik: İhbarcı, vergi incelemesi başlamadan veya inceleme sırasında, gerektiği durumlarda inceleme elemanı ile temasa geçmeli ve istenilen bilgileri vermelidir. İhbarcının kendini gizlememesi önemlidir. 4. İsimsiz İhbarlar: İhbarcıların adlarını açıklamadan ihbarda bulunmaları mümkündür. Ancak, inceleme bitmeden ihbarcının kimliğini açıklaması gerekebilir. Aksi takdirde, inceleme bittikten sonra ihbara sahip çıkılması halinde ihbarcı, doğru kişi olsa bile ikramiye almaya hak kazanamayabilir. 5. İhbar İptali: İncelemenin herhangi bir safhasında ihbarından vazgeçen bir ihbarcıya ikramiye ödenmez. İhbarcı, inceleme bitmeden ihbarından vazgeçmemelidir. 6. İhbarcının İlişkisi: İhbarcının vergi kaçakçılığına dahil olup olmaması önemli değildir. Bir mükellefin vergi kaçakçılığına dair bilgiye sahip bir ihbarcının, bu mükellefin ortaklarından, çalışanlarından veya aile üyelerinden biri olması ikramiye almasına engel değildir. 7. Birden Fazla İhbar: Birden fazla ihbarcı olduğunda, ihbar konuları ile matrah farkları arasındaki bağlantı incelenmelidir. Eğer ihbarlar bağlantılıysa, ihbarı ilk yapan kişiye ikramiye verilir. 8. Aynı Mükellef ve İhbarlar: Aynı mükellef hakkında birden çok vergi ihbarı yapıldığında, inceleme sonucunda bulunan matrah farkı ile muhbirlerin vergi ihbarı konuları arasında öncelikle bağlantı olup olmadığı araştırılır. Aynı konuda ve aynı mükellef hakkında birden çok ihbar varsa, ihbarların resmi kayıtlara geçiş tarihi dikkate alınarak önce ihbarı yapan muhbire ikramiye ödenmesi gerekecektir. Vergi ihbarları, vergi kaçakçılığına karşı etkili bir mücadele aracıdır ve dürüst mükellefleri korurken kamu kaynaklarını koruma amacını taşır. MALİYEYE NELER ŞİKAYET EDİLİR? İnternet üzerinden yapılacak ihbarların konusu sadece şunlar olabilmektedir: Kaçak Ürün İhbar Bildirimi, Belge Düzeni, Sahte / Yanıltıcı Belge, Mükellefiyet Kaydı, Kira Gelirleri, Vergi Dairesine Bildirimi Yapılmamış İşçi, Asgari Geçim İndirimi, Ücret Ödemeleri. SONUÇ OLARAK Vergi kayıp ve kaçağına ilişkin olarak verilen ihbar dilekçeleri Anayasanın 74. maddesinde siyasi hak olarak yer alan “Dilekçe Hakkı’nın kullanma biçimi olan 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun hükümlerine göre verilmekte ve değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Ülkemizde gizli tutulmuş bulunan kaynakların açığa çıkarılmasını teşvik etmek ve bu konuda yardımı görülenleri ödüllendirmek için 1905 sayılı Kanun hazırlanarak 31.12.1931 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. Bu Kanunun temel amacı, vergi kayıp ve kaçağını bir ölçüde de olsa önleyebilmek, vergi kaçağına sebebiyet verenleri ihbar müessesesi ile ortaya çıkarmak ve ihbarı sabit görülenleri ise ödüllendirmektir. Vatandaşlar tarafından verilen ihbar dilekçelerinin belirlenen şartları taşıması ve somut bilgi ve belgelerle desteklenmesi gerekmektedir. Aksi takdirde şartları taşımayan, genel mahiyette olan ve tamamen soyut ifadelerle mükellefleri haksız yere suçlayan ihbar dilekçelerinin, Vergi İdaresi tarafından incelemeye sevk edilmesi ve muhbirlere ikramiye ödenmesi mümkün değildir. Hasan Hüsnü BİR Vergi Uzmanı Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları: Vergi ihbarı nedir? Vergi ihbarı, bir kişi veya kurumun vergi kaçakçılığı yaptığına dair bilgi veya şüphelerin vergi makamlarına bildirilmesi sürecidir. Vergi ihbarında bulunmak için hangi deliller gerekli? İhbarcının, vergi kaçakçılığı iddialarını destekleyecek somut deliller ve ayrıntılı bilgiler sunması gerekir. Bu, sahte faturalar, mali belgeler veya diğer kanıtlayıcı dokümanlar olabilir. Vergi ihbarında anonim kalabilir miyim? Evet, ihbarcılar isimsiz kalabilirler. Ancak, ihbar ikramiyesi alabilmek için inceleme sürecinde kimliklerini açıklamaları gerekebilir. İhbar ikramiyesi nedir ve nasıl hesaplanır? İhbar ikramiyesi, başarılı bir ihbar sonucunda vergi makamlarına yapılan katkı nedeniyle ihbarcıya ödenen bir ödüldür. Bu, tespit edilen matrah farkına göre hesaplanır. Her ihbar için ikramiye ödenir mi? Hayır, yalnızca vergi makamları tarafından somut bulgulara dayalı olarak başarılı kabul edilen ihbarlar için ikramiye ödenir. Vergi ihbarı nasıl yapılır? Vergi ihbarları genellikle yazılı olarak vergi dairesine sunulan dilekçelerle veya online platformlar aracılığıyla yapılır. İhbarcının vergi kaçırmaya dahil olması ikramiye almasını engeller mi? Hayır, ihbarcının vergi kaçırmaya dahil olması ikramiye almasına engel değildir. Birden fazla ihbarcı varsa ikramiye nasıl dağıtılır? Birden fazla ihbarcı varsa, ihbar konuları ve matrah farkları arasındaki bağlantı incelenir ve ihbarı ilk yapan kişiye ikramiye verilir. Vergi ihbarında ne tür bilgiler gerekli? İhbarcının, ihbar ettiği mükellefin adı, kaçırılan vergi türü, kaçakçılığın yapıldığı tarihler ve mümkünse kaçakçılığı destekleyecek belgeler gibi spesifik bilgileri sağlaması gerekmektedir. İhbarım reddedilirse ne yapabilirim? İhbarınız reddedildiyse, daha fazla delil veya bilgi toplayıp yeniden ihbarda bulunabilirsiniz. Vergi ihbarını kimler yapabilir? Herhangi bir vatandaş veya vergi mükellefi, şüphelendikleri vergi kaçakçılığı durumlarında ihbarda bulunabilir. Vergi ihbarı için özel bir format var mı? İhbarlar genellikle belirli bir formatta yapılmalıdır, bu genellikle vergi dairesinin sağladığı özel bir dilekçe formatı olabilir. Vergi ihbarı yapmak yasal mıdır? Evet, vergi ihbarı yapmak tamamen yasaldır ve vergi kaçakçılığını önlemede önemli bir araçtır. İhbarımdan vazgeçebilir miyim? Evet, ihbarda bulunduktan sonra vazgeçebilirsiniz, ancak bu durumda herhangi bir ikramiye almaya hakkınız olmayacaktır. İhbar sonucu bir mükellefe ceza kesilirse, bu durum ihbarcıya bildirilir mi? İhbar sonucunda bir mükellefe ceza kesilse bile, ihbarcının kimliği korunur ve genellikle ihbarcıya süreç hakkında detaylı bilgi verilmez. Anahtar Kelimeler: Vergi İhbarı İkramiye Delil Mükellef İnceleme